AYANCIK KAYMAKAMLIĞINDAN 10 ARALIK DÜNYA İNSAN HAKLARI GÜNÜ MESAJI

Her yıl 10 Aralık'ta kutlanan İnsan Hakları Günü, aslında insanlığın geçirdiği en karanlık dönemlerden doğmuş bir umudun yıl dönümüdür. II. Dünya Savaşı’nın ardından tüm dünyayı sarsan yıkım, acı ve kitlesel insan kayıpları, uluslararası toplumun bir daha benzer ihlallerin yaşanmaması için ortak bir metinde buluşmasını zorunlu kıldı. Bu tarihsel ihtiyaç, uluslararası toplumu sağlam bir hukuki zemin oluşturmaya itti. Savaşın hemen ardından, 1945 yılında kurulan Birleşmiş Milletler (BM), temel amaçları arasına uluslararası barış ve güvenliği sağlamanın yanı sıra, insan haklarına saygıyı teşvik etmeyi de koydu. Ancak, bu amacı somutlaştıracak bir belgeye ihtiyaç vardı.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB)

BM'nin bu vizyonunu hayata geçiren en önemli adım, 10 Aralık 1948 tarihinde atıldı. BM Genel Kurulu, Paris'te toplanarak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB)'ni kabul ve ilan etti. Beyannamenin kabulü, insanlığın ortak değerler üzerinde uzlaşabileceğini gösteren büyük bir adımdı. Bugün 500’den fazla dile çevrilmiş olması, onun yalnızca hukuki bir metin değil; aynı zamanda gezegenin en kapsayıcı vicdan çağrılarından biri olduğunun kanıtıdır.

II. Dünya Savaşı sonrası kurulan Birleşmiş Milletler, uluslararası alanda  barışı koruyacak bir yapı olmanın ötesinde, insan onurunu koruyacak evrensel ilkeleri belirleme sorumluluğunu da üstlendi. İnsan Hakları Komisyonu, uzun tartışmalar ve kapsamlı çalışmalar sonucunda, bugün hâlâ temel insan hakları belgesi kabul edilen metni ortaya koydu.

10 Aralık 1948 günü, Beyanname 58 üye ülkenin 48’inin onayıyla kabul edildi. O gün ilan edilen değerler artık tüm ülkelerin referans noktası hâline geldi:

• İnsan onuru dokunulmazdır.
• Herkes özgür doğar ve eşit haklara sahiptir.
• Irk, cinsiyet, dil, din, siyasi görüş ayrımı yapılamaz.
• İşkence, kölelik ve ayrımcılık insanlığa aykırıdır.
• Eğitim, sağlık ve adil çalışma koşulları temel haklardır.

Bu ilkeler sadece devletlere değil, bireylere, kurumlara ve toplumlara da sorumluluk yükler. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin kabul edilmesinin ardından dünya üzerinde pek çok yeni uluslararası sözleşme yürürlüğe girdi. Çocuk Hakları Sözleşmesi, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, İşkenceye Karşı Sözleşme gibi belgeler, insan hakları alanındaki koruma zırhını genişletti.

Bu özel gün, dünya çapında insan hakları ihlallerine dikkat çekmek, hak sahiplerini ve görevlileri bilgilendirmek için bir platform sağlar. Hükümetler, sivil toplum kuruluşları ve eğitim kurumları, bu tarihte düzenledikleri etkinliklerle insan hakları kültürünün kök salmasına katkıda bulunur. 10 Aralık, hakları elinden alınmış ve adaletsizliğe uğramış bireyler ve gruplar için bir umut sembolüdür. Bu gün, insan hakları savunucularının  cesur çabalarını onurlandırır ve herkesi, kendi çevrelerindeki eşitsizliklere karşı ses çıkarmaya teşvik eder.

Günümüzde İnsan Haklarının Önemi

Ancak ne yazık ki, tüm bu ilerlemelere rağmen dünya hâlâ insan hakları ihlalleriyle mücadele ediyor. Savaşın gölgesinde yaşayan çocuklar, mülteci kamplarında hayatta kalma mücadelesi veren aileler, eşitlik arayışındaki kadınlar, ifade özgürlüğü kısıtlanan bireyler… İnsan hakları, hâlâ tamamlanmamış bir ödev niteliğinde. Günümüz dünyasında, insan hakları mücadelesi siber zorbalık, iklim adaleti, dijital haklar ve mülteci krizleri gibi yeni boyutlar kazanmaktadır. 10 Aralık, insan haklarının statik değil, sürekli değişen ve yeni zorluklara adapte olması gereken dinamik bir alan olduğunu vurgular.

Küresel krizlerin arttığı, çatışmaların yaygınlaştığı, ekonomik eşitsizliklerin derinleştiği günümüzde insan hakları kavramı hiç olmadığı kadar kritik bir hâl aldı.

Bugün insan haklarını savunmak, sadece siyasi bir duruş değil, toplumsal barışın ve ortak yaşam kültürünün temeli hâline geldi. Çünkü bir toplumda haklar korunmadığında:

• Adalet zedelenir,
• Güven ortadan kalkar,
• Demokrasi yara alır,
• Kutuplaşma artar.

İnsan haklarının korunması ise tam tersine daha güçlü, daha dayanışmacı ve daha adil bir toplumsal yapıyı beraberinde getirir.

10 Aralık Neden Hâlâ Çok Değerli?

10 Aralık, yalnızca bir anma günü değildir. Bugün, devletlere ve toplumlara bir hatırlatma niteliği taşır: Gazetelerde, okullarda,  yapılan etkinlikler; sivil toplumun, gazetecilerin, öğretmenlerin, öğrencilerin çabaları; her biri, “İnsanlık hâlâ bu değerlere sahip çıkıyor” mesajı taşır. İnsan haklarına saygı, medeni bir toplumun temel taşıdır. Unutulmamalıdır ki, birimizin hakkı ihlal edildiğinde, hepimizin özgürlüğü tehlikeye girer. 10 Aralık'ta, insanlığın ortak manifestosu olan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin her bir maddesini yeniden okumalı, anlamalı ve yaşatmalıyız. Çünkü barış ve adalet, ancak ve ancak insan haklarına tam saygı gösterildiğinde tesis edilebilir.10 Aralık İnsan Hakları Günü, tarihin bize bıraktığı önemli bir mirastır. İnsan hakları ihlallerinin yol açtığı acıların tekrar yaşanmaması için atılmış cesur bir adıma işaret eder. Bugün bu mirası sürdürebilmek, hakların yalnızca kağıt üzerinde değil, günlük yaşamda da hissedilebilir olmasını sağlamak hepimizin görevi.

Daha özgür, daha eşit ve daha adil bir dünya için, insan haklarını savunmak yalnızca bir günün değil, her günün sorumluluğudur.